نوع مقاله : مقاله آموزشی ، پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علوم دامی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم وابسته به سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی
2 مربی پژوهشی و عضو هیات علمی موسسه گروه علوم دامی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم وابسته به سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی
چکیده
از یک جامعه آماری شامل210 گله شتر یک نمونه تصادفی طبقه‌بندی شده شامل 40 گله انتخاب و با روش پرسشگری مورد مطالعه قرار گرفتند. صفات مورد بررسی شامل سه دسته مشخصه جمعیتی، تولیدی-مدیریتی و تغذیه‌ای بودند. مشخصه‌های جمعیتی شامل: تعداد کل شتران گله، آمار تفکیکی شتران گله شامل تعداد شتران ماده، نر، شتران جوان، تعداد شتر قابل پروار، میانگین تعداد شتر در دسته‌های مختلف جمعیتی و جزئیات هر دسته بودند. مشخصه‌های تولیدی-مدیریتی شامل: محل نگه‌داری شتر، نوع و روش پرورش شتر، میانگین وزن انواع شتر، سن و مدت نگه‌داری، طول مدت پرواربندی، سن کشتار، طول مدت تولید، سن جفت‌گیری، سن زایش و نرخ تلفات بودند. مشخصه‌های تغذیه‌ای شامل: مشخصات منابع خوراکی، میزان خوراک مصرفی روزانه و کل دوره تولید، میزان علوفه حاصل از مرتع، طول مدت تغذیه در دوران پروار، میزان خوراک مصرفی دوره پروار و مدت استفاده از مرتع بودند. همچنین برخی اطلاعات تکمیلی شامل اطلاعات پرورشی و بهداشتی نیز از صاحبان گله‌ها اخذ گردید. نتایج نشان داد میانگین تعداد شتر گله‌ها برابر6±49 نفر، مقدار زمین یا مرتع در دسترس 4/62±200هکتار، مقدار خوراک مصرفی روزانه 15/1±67/7 کیلوگرم، سن شروع پروار 28/0±3/2 سال حداکثر مدت نگه‌داری شتر نر و ماده درگله به ترتیب 31/2±4/15 و 41/5±91/15سال و نرخ تلفات شتر بالغ و بچه شتر به ترتیب 85/3±64/25 و 95/15±87/39 درصد بودند. تحلیل کلی نتایج این مطالعه نشان داد وضعیت مدیریت پرورش شتر در استان قم از نظر مشخصه‌های جمعیتی قابل قبول، از نظر مشخصه‌های تولیدی و تغذیه‌ای متوسط و از نظر مشخصه‌های پرورشی و بهداشتی نامطلوب است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
1- راسخ افشار، م. و س.ع. خدایی. 1376. اکوتیپ های موجود شتر در ایران. انتشارات اداره کل پرورش و اصلاح نژاد دام، معاونت امور دام وزارت جهاد سازندگی.
2- کلانتر، م. 1379. شناسایی وضعیت گله داری (گوسفند و بز) در استان قم. گزارش پایانی طرح تحقیقاتی، انتشارات مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم.
3- کلانتر، م.، یزدی، ع. ا. و ن. م. سوری. 1388. مطالعات زیربنایی توسعه شترداری در استان قم. گزارش نهایی طرح مطالعاتی. انتشارات مشترک مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی و معاونت بهبود تولیدات دامی سازمان جهاد کشاورزی استان قم.
4- کلانتر، م. 1395. بررسی عملکرد رشد و تولید شیر دو اکوتیپ شتر کلکوهی و ترکمنی در سیستم نگه‌داری بسته در استان قم. گزارش پایانی طرح تحقیقاتی، انتشارات مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان قم.
5- امینی فرد، م. 1379. کتاب اصول نگه‌داری و پرورش شتر (تألیف). موسسه انتشارات یزد.
6- رحمتی زاده، ا. 1377. شناسایی مناطق شور و گیاهان شورروی منطقه قم. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته بیابان زدایی. دانشگاه صنعتی اصفهان. دانشکده منابع طبیعی.
7- شفیع نادری، ع، ع. گرامی، ع. سمیع، م. امامی میبدی و م.کردی یزدی. 1379. بررسی عملکرد حاشی شتر در استفاده ازسه جیره غذایی در سه دوره پروار متفاوت. گزارش پروژه تحقیقاتی. انتشارات مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان یزد.
8- صالحی، م. نوبهاری، ح. امامی میبدی، م.ع. زیبایی، س. صیدی، د. و خدایی، س.ع. 1395. کتاب راهنمای پرورش شتر (تالیف و تدوین). انتشارات نشر آموزش کشاورزی.
9- ناظر عدل، ک. 1365.کتاب پرورش شتر (تالیف و گردآوری). انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تبریز.
10- هاشمی، م. 1365. گیاه خارشتر. نشریه فنی سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور. وزارت کشاورزی.
- Abdel-Rahim S.E. , K. Abdel-Rahman , A.E. El-Nazier , 1994. Production and reproduction of one-humped camels in the Al-Qasim region, Saudi Arabia. Journal of Arid Environments. 26:1 , 53-59.
- Abdel-Rahim S.E. 1997. Studies of the age of puberty of male camels (Camelus dromedaies) in Saudi Arabia. Veterinary Journal. 154(1):79-83.
- Aslam M. , M. Nawaz , Ali and Z. Rehman , 2001. Determination of productive and reproductive traits in Mountain camel. International twin conference on camelids, Al-Ain , UAE , Nov. 10-13 .
- Camel Newsletter (1996). No. (12) Sept, 24- 26pp.
- Cochran, W. G. 1977. Sampling techniques. Third Ed. Harvard University. John Willy & Sons Publishing, New York. 448 pages.
- El- Hag, F.M. , A.B.S. Sabiel , A.M.M. Abu Nikhaila , M.E.K.A. Ahmed , M.M.M. Ahmed , 2002. Camels (Camelus dromedaries) under pastoral systems in north Kordofan, Sudan seasonaland parity effects on milk yield and composition. Nomadic peoples. Vol. 6, No. 2, 10 pages.
- FAO. 2023. FAOSTAT. Food and Agriculture Organization of the United Nation, Rome. Available at http://faostat.fao.org/ (verified 6 Sep 2023).
- Gauthier-Pilters, H., and A.I. Dagg .1981.The Camel, Its Evolution, Ecology, Behavior and Relationship to Man. Chicago and London: Univ. of Chicago Press.
- Salhab S.A. , M.R. Merastani , 2002. Economic and social importance of camel in Syria. Camel workshop, Sudan, 9-12/12/2002.
- Wardeh, M.F; 1990. The nutrient requirements of the dromedary camel. (IFIC) Third international symposium relationship of feed composition to animal production June 25-29.
- Wardeh et.al (1990) The Nutritive Value of preferred Plant species by camels. PP: 8-14-ACSAD Damas, SYRIA.
- Wardeh M.F., 2004. Classification of the dromedary camels. Journal of camel science. 1:1, 1-7.
- Wilson, R.T. 1984. The camel .Longman publication, London, Newyork.83-101pp.
)